کارگردان نمایش «کلنل»: بزنگاه‌های تاریخی ما، زمینه ساز تولید آثار هنری است
امیر بشیری، کارگردان تئاتر مشهد و نامزد جایزه «چهره سال ۱۴۰۲ هنر انقلاب اسلامی» درباره نمایش «کلنل» می‌گوید.
به گزارش شهرآرانیوز، در مراسم معرفی «چهره سال ۱۴۰۲ هنر انقلاب اسلامی» که اواخر فروردین‌ماه در تهران برگزار شد، مسعود نجابتی برای فعالیت‌های مؤثر در حوزه گرافیک این عنوان را از آن خود کرد. در بین نامزدهای دریافت جایزه «چهره سال۱۴۰۲ هنر انقلاب اسلامی» نام امیر بشیری، هنرمند مشهدی و کارگردان کنسرت‌نمایش «کلنل»، مشاهده می‌شد. بشیری سال گذشته کنسرت‌نمایش «کلنل» را در تالار وحدت روی صحنه برد که درباره شخصیت محمدتقی پسیان بود.
کلنل محمدتقی‌خان پسیان از نظامیان ملی‌گرای اواخر دوره قاجار بود. وی که در ژاندارمری ایران خدمت می‌کرد، در دوران عمر کوتاه سه‌دهه‌ای خود فرازوفرود‌های بسیاری را تجربه کرد. پسیان در دوران پایانی حیاتش در خراسان به‌سر می‌برد و به‌دلیل تقابل با دولت مرکزی و در سال۱۳۰۰ کشته شد.
«کلنل» که از آثار پرمخاطب نمایشی سال۱۴۰۲ بود، باعث شد تا امیر بشیری در کنار کمال تبریزی و علیرضا طالب‌زاده برای نویسندگی و کارگردانی مجموعه تلویزیونی «سرزمین مادری»، راضیه تجار برای انتشار رمان «یاس کبود» و تقریظ رهبر معظم انقلاب بر کتاب «اسم تو مصطفاست»، افشین علا برای نقش‌آفرینی مؤثر و بهنگام در سپهر شعر انقلاب اسلامی و مسعود نجابتی برای فعالیت‌های مؤثر در حوزه گرافیک ازجمله ترسیم دیوارنگاره «و فتح قریب» در مرز سرزمین‌های اشغالی، به‌عنوان نامزدهای جایزه «چهره سال۱۴۰۲ هنر انقلاب اسلامی» قرار بگیرند.
او کارگردانی نمایش‌های «پدرانه»، «غروب بی‌پایان»، «نجواها»، «رادیکال۲»، «اجسام از آنچه در آینه می‌بینید به شما نزدیک‌ترند»، «خانواده اردکانی»، «از مرو تا توس» و «باغ خونی» را در کارنامه کاری‌اش ثبت کرده است. بشیری در دو اثر اخیرش، «باغ خونی» با موضوع واقعه تاریخی مسجد گوهرشاد و کنسرت‌موسیقی «کلنل» با موضوع شخصیت و زندگی کلنل پسیان، تاریخ معاصر ایران را مدنظر قرار داده است.
ارزیابی شما درباره برگزاری «چهره سال۱۴۰۲ هنر انقلاب اسلامی» چیست؟
نحوه رسیدن به این پنج هنرمند جالب توجه بود! امسال از تعداد زیادی هنرمند و فعالان فرهنگی و هنری نظرسنجی شده بود تا به ۸۶ نفر برسند و باز این ۸۶ نفر توسط گروهی مورد سنجش قرار گرفته بودند تا درنهایت ۵ نفر انتخاب شوند و از میان آن‌ها یک هنرمند جایزه را از آن خود کند. این روند انتخاب قطعا باید پیچیده باشد، چون این جایزه تأثیرگذار است و می‌تواند انگیزه بیشتری برای هنرمندان به وجود بیاورد. بی گمان جایزه «چهره سال هنر انقلاب اسلامی» وظیفه بیشتری را برعهده این هنرمندان می‌گذارد.
شما برای کارگردانی نمایش «کلنل» به این موفقیت رسیدید. به نظر شما، چون اجرای این نمایش در پایتخت صورت گرفت و یکی از پرمخاطب‌ترین نمایش‌های سال کشور بود، هنر و اثر شما در چنین رویدادی دیده شد؟
بله، این مسئله هم تأثیرگذار بوده است. انتخاب سالن محل نمایش برای اجرای «کلنل» علاوه بر امکان سنجی و استفاده از امکانات موجود که خیلی مهم بود و همچنین دلیل عمده دیگر آن معرفی یک چهره ملی بود که از تبریز و همدان تا تهران و خراسان را دربرمی گرفت.
آقای بشیری! مشهد از شهر‌های مملو از چهره‌های درخشان در تاریخ سازی کشورمان است. چگونه می‌توان چهره‌های مشهد در زمینه‌های مختلف را در قالب هنر در کشور معرفی کرد و تأثیراتش برای شناخت نسل جوان چگونه است؟
ما شخصیت‌های جذابی در تاریخ مشهد در همه زمینه‌ها برای هنر‌های نمایشی و تصویری داریم که می‌توان با استفاده از زبان هنر و در قالب‌های مختلف آنان را به خوبی معرفی کرد. توجه به این مهم در عرصه تئاتر به شدت می‌تواند تأثیرگذار باشد، چون فکر می‌کنم اهمیت پرداختن به این موضوعات تاریخی بر کسی پوشیده نیست، به ویژه برای نسل جوان.
کنسرت نمایش «کلنل» چگونه شکل گرفت؟
ایده شکل گیری این پروژه برمی گردد به اواخر سال ۱۳۹۷ و نگارش آن در تابستان ۱۳۹۸ توسط محمد نقایی به پایان رسید. ما از سال ۱۳۹۸ در‌تکاپو برای روی صحنه بردن این نمایش بودیم که به دلیل شیوع ویروس کرونا این امر میسر نشد. این زمان طولانی شد و تقریبا پنج سال طول کشید. پیگیری‌های مجید عسگری، رئیس حوزه هنری خراسان رضوی، از سال ۱۴۰۰ مسیر تولید این نمایش را هموار‌تر کرد.
سال۱۴۰۰ من و امین اشرفی درباره تولید این نمایش صحبت کردیم و زمستان۱۴۰۱ به صورت رسمی پیش تولید نمایش شروع شد. رضا مهدی زاده، به عنوان طراح صحنه، اولین هنرمند از گروه طراحی بود که به گروه پیوست و پس از آن نیز گروه «کلنل» به تدریج شکل گرفت و درنهایت پاییز ۱۴۰۲ روی صحنه رفت.
دلیل انتخاب زندگی کلنل پسیان، سردار خراسانی، برای چنین پروژه هنری چه بود؟
دوره سیاسی مدنظر در تئاتر «کلنل» یکی از دوره‌های سیاسی مهم معاصر ماست. اگر محمدتقی خان پسیان شهید نمی‌شد، شاید تاریخ ما و گذشته‌ای که در این صد سال برای ما وجود دارد، به سمت دیگری می‌رفت. برای ما این برهه سیاسی خیلی حساس است و اتفاقات زیادی هم در آن داریم. محمدتقی خان پسیان به دلیل چند ویژگی‌ای که داشت، از بین چند سوژه انتخاب شد. اولین ویژگی میهن دوستی و مردم داری او بود و دیگر اینکه همیشه ما درباره اشخاص حاضر در یک خانه صحبت می‌کنیم، ولی کمتر به خانه می‌پردازیم که باعث دورهم جمع شدن آدم‌ها شده است.
خانه برای ما همان میهن است. فکر می‌کنم در وضع کنونی خیلی بهتر و واجب‌تر است که درباره خانه و میهن صحبت کنیم. ما دست گذاشتیم روی برهه‌های خاص زندگی محمدتقی خان پسیان. اصلا هم نمی‌خواستیم که این شخصیت را کامل معرفی کنیم. من با یک درام گزارشی روبه رو بودم که از ابتدا هم با مخاطب قرار خود را می‌گذارد که می‌خواهد بخش‌هایی را به مخاطب گزارش دهد. قرارمان در «کلنل» هم بر این بود که بخش‌هایی از زندگی محمدتقی خان پسیان را ببینیم.
اگر این نکته که مخاطب بعد از تماشای «کلنل» به دنبال کسب اطلاعات درباره محمدتقی خان پسیان است، درست باشد، من به عنوان کارگردان کارم را در جامعه انجام داده ام. تاریخ به ماجرای عاشقانه محمدتقی خان پسیان وارد نشده است و دست ما باز بود که بتوانیم به این بخش پروبال بدهیم. به نظرم کارکرد متن «کلنل» این نبود که بخش شهادت پسیان یا درگیری‌های نظامی او را پررنگ کنیم، بلکه باید گزارشی از وقایع مهم زندگی این شخصیت ارائه می‌دادیم.
شما قبل از «کلنل» باز هم با آثار دیگری نشان دادید که نگاه عمیقی به هویت مشهد دارید. به نظر شما تاریخ معاصر ظرفیت خلق اثر هنری دارد؟
پرداختن به تاریخ معاصر ایران بیشتر از هر چیزی یک دغدغه و علاقه شخصی است. بخش زیادی از مطالعاتم در این سال‌ها مربوط به تاریخ معاصر است که برایم بسیار جذاب است و به نظرم هرکدام از بزنگاه‌های تاریخی ما، می‌تواند زمینه ساز تولید آثار هنری متعددی باشد. متأسفانه برای تئاتر باتوجه به مشکلات تولید آثار تاریخی در فضای نمایش، تولیدات کمتر بوده است و امیدوارم اوضاع به گونه‌ای باشد که این مسیر هموار شود.
در «کلنل» باتوجه به اینکه پروژه سنگینی بود و در تهران تولید می‌شد، بازهم به عنوان یک کارگردان مشهدی در اثر آخرتان، از بازیگران و عوامل همشهری خودتان استفاده کردید؟
ابتدا باید بگویم این برای خودم افتخار بسیار بزرگی است و دوست داشتم تعداد بیشتری از هنرمندان مشهد در این پروژه حضور داشته باشند، اما اوضاع به گونه‌ای بود که این امکان وجود نداشت. در مشهد، هنرمندان بزرگی داریم که در هنر کشور تأثیرگذارند و از خیلی از آن‌ها آموخته ام. در واقع عزیزانی که در نمایش حضور داشتند، لطف کردند که باتوجه به مشغله هایشان این دعوت را قبول کردند.
آیا امکان اجرای «کلنل» در مشهد با آن گروه یا گروه دیگری وجود دارد؟
در پروژه «کلنل» دغدغه این بود که این اثر در مشهد و تبریز اجرا شود، اما اوضاع مناسبی پیش نیامد که این اتفاق شکل بگیرد. امیدوارم این وضع به وجود بیاید و بتوانیم «کلنل» را در مشهد اجرا کنیم.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
